تغذیه، امری ضروری برای زنده ماندن و بقای هر فرد است. علم تغذیه به افراد کمک می‌کند که رژیم غذایی مناسب و سالمی داشته باشند.

یک کارشناس تغذیه، اطلاعات جامعی درباره علم تغذیه دارد. او از علم و اطلاعات خود برای کمک به افراد در تصمیم‌گیری درباره تغذیه و سبک زندگی استفاده می‌کند. در ادامه، به بررسی وضعیت بازار کار و میزان درآمد کارشناس تغذیه می‌پردازیم.

تفاوت کارشناس تغذیه و متخصص تغذیه چیست؟

قبل از بررسی وضعیت بازار کار و میزان درآمد کارشناس تغذیه، باید با تفاوت نقش و تحصیلات کارشناسان تغذیه و متخصصان تغذیه آشنا شوید.

امکان استخدام کارشناس تغذیه در بیمارستان خصوصی و دولتی، دفاتر مشاوره تغذیه، کارخانه‌های تولید مواد غذایی و… وجود دارد.

بسیاری از افراد، متخصص تغذیه را همان کارشناس تغذیه می‌دانند. از مهم‌ترین تفاوت‌هایی که در مورد این دو عنوان شغلی وجود دارد، مربوط به مدرک تحصیلی افراد فعال در این مشاغل است. یک کارشناس تغذیه، رشته علوم تغذیه را در مقطع کارشناسی یا کارشناسی ارشد خوانده، اما سطح تحصیلات یک متخصص تغذیه، مقطع دکترا و دوره تخصص است.

علاوه بر این، شرح وظایف کارشناسان تغذیه معمولاً به امور آموزشی درباره تغذیه ارتباط دارد؛ اما متخصصان تغذیه قادر هستند که انواع بیماری‌های مربوط به تغذیه را تشخیص دهند.

برخی از فارغ التحصیلان رشته‌های پزشکی با گذراندن دوره تخصصی علوم تغذیه وارد این حوزه شده و می‌توانند در کنار رسیدگی به امور مربوط به مطلب تغذیه، دارو تجویز کنند. این در حالی است که یک کارشناس تغذیه اجازه تجویز دارو برای مراجعه‌کنندگان خود را ندارد.

پیش‌نیاز‌های تحصیلی برای کار به عنوان کارشناس تغذیه

علوم تغذیه (nutrition science) از زیرشاخه‌های گروه تجربی است. به همین خاطر، برای ورود به این رشته لازم است که در کنکور تجربی شرکت کنید. دوره کارشناسی علوم تغذیه، 4 ساله و 8 ترمه است. دوره ارشد علوم تغذیه نیز دو ساله است.

رشته علوم تغذیه، ترکیبی از علم تغذیه و پزشکی بوده که به افراد می‌آموزد مصرف چه مواد غذایی برای بدنشان مفید است و باید از مصرف چه غذا‌هایی پرهیز کنند. علم تغذیه با تغییر عادات ناسالم غذایی، بر سبک زندگی ما تأثیر زیادی داشته و از بسیاری از بیماری‌های شایع امروزی مانند ابتلا به سرطان جلوگیری کرده و باعث بهبود بیماری‌ها، افزایش طول عمر و ارتقای سلامت افراد می‌شود.

با توجه افزایش نرخ ابتلا به انواع بیماری‌های غیر واگیردار مثل بیماری‌های قلبی- عروقی، دیابت و چاقی و هزینه گزاف این بیماری‌ها برای سیستم بهداشت و درمان، تغذیه نقش بسیار مهمی در زمینه پیشگیری و درمان چنین بیماری‌هایی دارد. تغذیه سالم به افراد کمک می‌کند که با پیروی از الگو و عادات تغذیه‌ای مناسب در ارتقای سلامتی خود نقش داشته باشند.

چه افرادی در بازار کار شغل کارشناس تغذیه موفق می‌شوند؟

در زمینه انتخاب رشته، علاقه حرف اول را می‌زند. در کنار داشتن علاقه، کارشناسان علوم تغذیه باید روابط عمومی قوی داشته و قادر باشند با مراجعه‌کنندگان خود به خوبی ارتباط برقرار کنند. آشنایی با اصول روانشناسی، جهت ایجاد انگیزه در فرد برای تغییر رژیم غذایی خود نیز از جمله عوامل مؤثر در موفقیت شغلی یک کارشناس تغذیه است.

آشنایی با علوم مختلفی مانند بیولوژی، شیمی مواد غذایی، بیوشیمی، بهداشت، روانشناسی و… از پیش‎نیاز‌های ورود به این شغل بوده که دانشجویان در طول دوره تحصیلی خود واحد‌های درسی مربوط به این علوم را می‌گذرانند.

بررسی وضعیت بازار کار علوم تغذیه در ایران

وضعیت بازار کار رشته علوم تغذیه در ایران مناسب است. اما برخی از عوامل و فاکتور‌ها در کاهش نرخ اشتغال در رشته تغذیه دخیل هستند. علاوه بر عوامل فردی که مربوط به مهارت‌ها، تحصیلات و تجربه افراد است، ورود فارغ‌التحصیلان دیگر رشته‌ها به این حیطه شغلی یکی از عوامل اصلی کاهش نرخ اشتغال فارغ‌التحصیلان رشته تغذیه است.

علاوه بر پزشک‌های عمومی، برخی از افراد به عنوان متخصص طب سنتی یا مربی ورزشی به فعالیت در این حوزه مشغول هستند. این موضوع تا حدودی بر وضعیت بازار کار برای کارشناسان تغذیه تأثیر گذاشته است.

وضعیت استخدام کارشناسان تغذیه می‌تواند با توجه به سایر عوامل مانند شهر محل اشتغال متفاوت باشد. اگر قصد دارید که به عنوان کارشناس تغذیه وارد بازار کار شوید، بر عواملی که تحت کنترل شما هستند، توجه داشته باشید.

فارغ‌التحصیلان رشته علوم تغذیه می‌توانند در مراکز زیر استخدام شوند:

• کلینیک‌های تغذیه و رژیم درمانی
• بیمارستان‌ها (به عنوان مشاور بالینی تغذیه)
• مراکز بهداشتی – درمانی
• دفاتر مشاوره تغذیه
• کترینگ‌ها (به عنوان مشاور بخش تغذیه)
• مشاور امور پژوهشی در مراکز تحقیقاتی
• کارخانه‌های تولید مواد غذایی (به عنوان مسئول و مشاور فنی)

به طور کلی کارشناسان تغذیه، رژیم غذایی مناسبی را برای درمان انواع بیماری‌ها تجویز می‌کنند. بیماران، با توجه به شدت و نوع بیماری‌شان، از مصرف برخی از غذا‌ها منع و به خوردن برخی از مواد غذایی توصیه می‌شوند.

کارشناسان تغذیه باید اطلاعات جامعی در مورد ارزش مواد غذایی، علم تغذیه، و وضعیت روحی و جسمی مراجعه‌کنندگان داشته باشند و با تکیه بر مهارت‌های روانشناسی و متناسب با وضعیت سلامت افراد، رژیم غذایی مناسب را تعیین کنند.

برخی از پزشکان، بیماران کلیوی، قلبی – عروقی، سرطانی، دیابتی و غیره را برای بهره‌مندی از رژیم غذایی مناسب با بیماری‌شان به کارشناس تغذیه ارجاع می‌دهند. شما به عنوان کارشناس تغذیه می‌توانید در مراکز تحقیقاتی، درمانگاه‌ها، کارخانه‌ها و بیمارستان‌ها نقش مؤثری داشته باشید.

تنظیم رژیم غذایی برای کارگران در کارخانه‌ها و ورزشکاران، از دیگر وظایف یک کارشناس تغذیه است.

وضعیت بازار کار علوم تغذیه در خارج از کشور

وضعیت بازار کار علوم تغذیه در بسیاری از کشور‌ها، به خصوص کشور‌های توسعه‌یافته و پیشرفته مناسب است. برای مثال، کانادا، یکی از کشور‌های سرآمد در این حوزه است. در این کشور، مشاغل مربوط به حوزه تغذیه پردرآمد هستند و تقاضای زیادی دارند. این موضوع در بسیاری از کشور‌های پیشرفته مانند آمریکا، استرالیا و کشور‌های اروپایی نیز صادق است.

شما به عنوان یک کارشناس تغذیه فرصت مهاجرت کاری به بسیاری از کشور‌های جهان را دارید. با اخذ مدرک علوم تغذیه می‌توانید در دانشگاه‌های معتبر جهان ادامه تحصیل داده یا وارد بازار کار کشور مقصد شوید. البته شرایط تحصیلی و کاری هر کشور می‌تواند متفاوت باشد.

در ادامه، به بررسی وضعیت بازار کار و درآمد شغل کارشناس تغذیه در برخی از کشور‌های پیشرفته جهان می‌پردازیم.

آمریکا

فرصت‌های شغلی برای کارشناسان تغذیه در ایالات متحده از سال 2010 تا 2020 رشد 20 درصدی داشته است. نرخ رشد برای سایر مشاغل حدود 14 درصد بوده است. درآمد یک مشاور تغذیه در آمریکا به طور متوسط 58 هزار دلار به صورت سالیانه است که این مبلغ با توجه به سطح مهارت و تجربه شخص می‌تواند بین 36 هزار تا 410 هزار دلار متفاوت باشد.

کانادا

بهترین دانشکده‌های رشته تغذیه در کانادا واقع شده‌اند و کارشناسان تغذیه امنیت شغلی بالایی در این کشور دارند. دستمزد این شغل در کانادا بین 60 تا 80 هزار دلار به صورت سالیانه است.

آلمان

درآمد مشاور‌ها و کارشناس‌های تغذیه در آلمان حدود 54 هزار دلار به صورت سالانه است.

استرالیا

میانگین درآمد سالانه کارشناسان تغذیه در استرالیا حدود 51 هزار دلار است.

انگلستان

در انگلستان، میانگین درآمد کارشناسان تغذیه بین 21 تا 28 هزار پوند و متوسط حقوق متخصصان تغذیه بین 26 تا 32 هزار پوند به صورت سالانه است.

همان ‌طور که در داخل کشور شماره نظام پزشکی بیانگر داشتن صلاحیت در حوزه درمان و کار بالینی است، در کشور‌های مختلف نیز در کنار پیش‌نیاز‌های تحصیلی آکادمیک برای ورود به بازار کار یا تأسیس مطب، شرکت در دوره‌های تخصصی و دریافت مدارک رسمی مانند مدرک RD الزامی است.

جمع‌بندی

با توجه به رونق صنایع غذایی و افزایش آگاهی عمومی در مورد اهمیت تغذیه سالم، وضعیت بازار کار و میزان درآمد کارشناس تغذیه مناسب است. این افزایش تقاضا منجر به افزایش درآمد کارشناسان تغذیه، به ویژه در شهر‌های بزرگ و کشور‌های پیشرفته و توسعه‌یافته می‌شود. با توجه به این روند رو به رشد، می‌توان پیش‌بینی کرد که فرصت‌های شغلی و سطح درآمد کارشناسان تغذیه در آینده افزایش یابد.